De Shovelhead motorblokken met grote cilinderinhoud van S&S waren altijd al bijzonder populair onder de HD-rijders. Jammer was altijd dat je de klepdeksels van een ander merk moest monteren, en dan nog meestal (slecht) verchroomde modellen uit Taiwan. Technisch gezien is daar niets mis mee, het werkt natuurlijk prima, maar een paar mooie herkenbare S&S klepdeksels ronden een motorblok veel mooier af. Gelukkig is verandering in gekomen en maakt de bekende firma in Viola nu ook deze laatste ontbrekende onderdelen voor een snel blok. Omdat we voor Marten uit Heerenveen een 1600 cc Shovelblok op moesten bouwen, grepen we de gelegenheid aan om wat foto’s te maken en de lezers van Bigtwin mee te laten genieten.

De klepdeksels
S&S heeft gekozen voor gefreesde modellen die deelbaar zijn zoals bij de Evo en Twincam. Het voordeel van deze constructie is dat je bij montage beter kunt zien of alles op de juiste manier zijn werkt doet, daarnaast kun je in het frame de klepdeksels van de koppen kunt demonteren als dat nodig is. Bij een originele Shovelhead moet je altijd eerst de complete cilinderkop van het motorblok halen om de klepdeksels te kunnen verwijderen. Natuurlijk is modern CNC freeswerk veel nauwkeuriger dan de originele, gegoten modellen. Er worden speciale tuimelaarassen bijgeleverd die erg op de modellen van een Evo lijken (ze zijn echter anders). Bij de tuimelaars kun je een keus maken uit originele modellen of roller-rockers van S&S. Voor de smering naar de klepdeksels zijn twee oliesystemen mogelijk, meer uitleg vind je hierover bij de lifterblokken. De montage is eigenlijk eenvoudig, zeker als je de bijgeleverde montagevoorschriften er bij hebt. Eerst de tuimelaars met assen in het bovenste deel van het klepdeksel monteren, daarna kan het bovenste deel op het onderste deel vastgeschroefd worden en is de boel compleet. Het is wel belangrijk om alles met de voorgeschreven aanhaalmomenten te monteren anders krijg je bij dit soort hightech materiaal echt problemen. De afdichting tussen de twee helften van de klepdeksels wordt verzorgd door Viton o-ringen.

De tuimelaars
S&S heeft voor zogenaamde roller-rockers gekozen met een andere overbrengverhouding dan bij een originele Shovel. Bij een originele HD draait de tuimelaar om een as en drukt telkens de bijbehorende klep open. Omdat de arm van de tuimelaar een cirkelvormige beweging maakt en de klep bovendien onder een hoek staat, zal tijdens het openen en sluiten van de klep de tuimelaar een “wrijvende” beweging over de top van de klepsteel maken. Het gevolg is veel slijtage van de tuimelaar en klep en omdat de klep opzij weggedrukt wordt zal ook de klepgeleider veel sneller slijten. Daarnaast kost al deze wrijving tussen de diverse bewegende onderdelen natuurlijk vermogen. Nu is dit voor een standaard blok niet zo’n probleem, deze grote motorblokken hebben echter nokkenassen nodig die de klep verder openen en langer open laten staan om de cilinder van voldoende gasmengsel te voorzien. Het gevolg is dat de klepgeleiders korter zullen moeten zijn om de klep verder te kunnen laten openen, waardoor deze zwakker worden en sneller zullen slijten. De oplossing voor deze problemen zijn roller-rockers. Dit zijn tuimelaars waarop het punt waar hij de klepsteel raakt een klein rollager is gemonteerd. Hierdoor is de wrijving tussen de tuimelaar en klep die de slijtage veroorzaakt verdwenen en het levert ook nog vermogenswinst op.

Andere overbrengverhouding
S&S heeft voor een andere overbrengverhouding gekozen bij de tuimelaars dan gebruikelijk. Origineel is dit standaard bij een Shovel 1 : 1,43, bij de S&S tuimelaars is de overbrenging 1 : 1,5. Het voordeel hiervan is dat men de klep gemakkelijk verder open kan laten gaan zonder nokkenassen te gebruiken met een extreem hoge lift, waardoor er niets aan het carter en lifterblokken hoeft te worden gewijzigd. Wel is het natuurlijk belangrijk als je deze tuimelaars op standaard HD cilinderkoppen monteert, je even moet controleren of de kleppen, geleiders en klepveren deze hogere lift aankunnen. Anders de boel even aanpassen. Bij het bepalen van deze maten kun je de gegevens van een Panhead aanhouden, deze hadden namelijk ook een overbrengverhouding van 1 : 1,5.
De S&S tuimelaars geven ook weer de mogelijkheid om uit twee smeersystemen te kiezen. Zie hiervoor de lifterblokken.

De lifterblokken
Voor de lifterblokken hebben we in het geval bij S&S klepdeksels twee opties; we kunnen de smering op de voor een Shovelhead traditionele wijze met olieleidingen van het carter naar het klepdeksel laten lopen of voor de methode kiezen die bij een Evo toegepast wordt. Bij de Evo’s gaat de olie niet door aparte olieleidingen maar door de stoterstangen naar de tuimelaars. Het klepsysteem van de Evo’s heeft het voordeel dat de stand van de stoterstang gunstiger is en dat de nokvolgers met hydraulische units vele male sterker zijn vergeleken met die van een Shovel. Als je kiest voor het Evo systeem dien je lifterblokken, nokvolgers en stoterstangen van een Evo te gebruiken. Ook zal je een andere nokkenas moeten gebruiken dan normaal bij een Shovel omdat de stand van de nok ten opzichte van de nokvolgers een andere hoek heeft. Als je er voor kiest om Evo lifterblokken te gebruiken moet je tevens nog rekening houden met de verschillen in overbrenging tussen een tuimelaar van een Evo en van een Shovel en je kunt dus niet zomaar een willekeurige Evo nokkenas gebruiken. Je zult even aan het rekenen moeten om de goede nokkenas te kunnen bepalen (de overbrengverhouding van een Evo tuimelaar = 1 : 1,625). Het omrekenen is niet zo moeilijk gewoon de lichthoogte van de nokkenas in een Evo delen door 1,625 en dan de uitkomst vermenigvuldigen met 1,5.

Omdat wij bij ons blok al een nokkenas hadden, kozen wij voor het Shovel systeem met buitenwaartse olieleidingen en gefreesde aluminium lifterblokken in Shovel stijl van de firma Jims.

Vernieuwend
Met de fabricage van deze klepdeksels heeft S&S weer eens laten zien dat zij constant bezig zijn met de techniek van Harley-Davidson motorblokken en daarbij de oudere modellen niet vergeten. De mogelijkheid om te kiezen uit het klepbedieningssysteem van een Shovel of een Evo is voor zover mij bekent tot nu toe uniek en geeft weer nieuwe mogelijkheden voor de sleutelaar. Er wordt vast nog wel eens teruggekomen op deze mogelijkheid en we verwachten dan ook binnenkort wel bouwprojecten in Bigtwin met Shovels die voorzien zijn van Evo klepsystemen.